W obliczu wyzwań XXI wieku, Unia Europejska podjęła strategiczną decyzję o wzmocnieniu zasad horyzontalnych, kładąc jeszcze większy nacisk na zrównoważony rozwój, równość, niedyskryminację oraz ochronę środowiska naturalnego. Nowa perspektywa finansowa 2021-2027 przynosi ze sobą nie tylko kontynuację, ale i rozszerzenie zakresu zobowiązań, które muszą być spełnione przez wszystkie projekty korzystające z wsparcia funduszy europejskich. Te zasady nie tylko kształtują ramy etyczne i prawne dla beneficjentów, ale również stawiają przed nimi nowe wyzwania i możliwości.
1. Zasada równości kobiet i mężczyzn
W nowej perspektywie, zasada te zyskuje na znaczeniu, podkreślając konieczność tworzenia projektów i takiego planowania efektów projektu, które aktywnie wspierają równość płci oraz zapewniają na etapie ich realizacji dostępność i równouprawnienie. Przykładem stosowania zasady równości jest otwarta rekrutacja na stanowiska w ramach projektu bez preferencji płci, eliminacja różnic w płacach na tych samych stanowiskach, czy też realizacja szkoleń dla personelu z zastosowania zasady równości dla osób decyzyjnych w projekcie.
2. Zasada równości szans i niedyskryminacji
Beneficjenci powinni zgodnie z zasadą wdrażać strategie i działania, które przyczyniają się do eliminacji barier i promowanie inkluzji w każdym aspekcie realizowanych projektów. Przykładem stosowania zasady równości szans jest likwidacja barier architektonicznych, czy też tworzenie responsywnych stron www, w standardzie WCAG dostosowancyh do osób słabiej widzących.
3. Zasada zrównoważonego rozwoju
To więcej niż tylko ochrona środowiska. To planowanie i realizacja projektów w sposób, który wspiera gospodarkę nisko-emisyjną, zero-odpadową, promuje efektywność energetyczną i materiałową oraz przyczynia się do ochrony bioróżnorodności. Twój projekt może wykorzystywać odnawialne źródła energii. Możesz również zminimalizować odpady, promować recykling bądź wdrażać rozwiązania ograniczające zużycie mediów, surowców w realizowanych procesach.
4. Zasada „nie czyń poważnych szkód”
DNSH to nowy wymiar odpowiedzialności ekologicznej. Oznacza to, że Twój projekt nie powinien wspierać działań, które mogą zaszkodzić środowisku, np. poprzez zwiększenie emisji gazów cieplarnianych czy zanieczyszczenie wód. W praktyce, wymaga to głębokiej analizy wpływu projektu na środowisko i zastosowanie rozwiązań minimalizujących ewentualne negatywne skutki. Przykładem zastosowania zasady jest wdrożenie rozwiązań minimalizujących negatywne oddziaływanie na środowisko naturalne poprzez ograniczenie emisji hałasu bądź szkodliwych substancji, zużycia surowców, mediów.
Zgodność projektów z KPP i KPON
Dodatkowo, projekty muszą być zgodne z Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej oraz Konwencją o Prawach Osób Niepełnosprawnych, co podkreśla wagę praw człowieka i godności, równości oraz dostępności w każdym aspekcie działania projektów finansowanych przez UE.
Karta Praw Podstawowych UE stanowi fundament, na którym opierają się wszystkie działania unijne, zapewniając ochronę praw człowieka i wolności obywatelskich. Projekty muszą być zgodne z wartościami i poszczególnymi arykułami określonymi w KPP, co podkreśla ich znaczenie w promowaniu równości, godności i solidarności.
Aby w pełni odnieść się do KPP należy we wniosku wprowadzić informacje, jak na etapie realizacji wnioskodawca zamierza stosować i wdrażać poszczególne artykuły KPP.
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych (KPON) podkreśla konieczność zapewnienia pełnej dostępności projektów i ich efektów, dla osób z niepełnosprawnościami, promując ich aktywne uczestnictwo w społeczeństwie i eliminację wszelkich form dyskryminacji. Beneficjenci dotacji są zobowiązani do podejmowania działań, które przyczyniają się do realizacji celów KPON, tworząc bardziej inkluzywne i dostępne projekty.
Zakres wdrożenia KPON może być spójny z zasadą niedyskryminacji osób niepełnosprawnych w projekcie. Wskazane jest aby uwzględniał on również odniesienie do efektów ostatecznych projektu w postaci jego produktów i ich dostępności dla osób z dysfunkcjami i niepełnosprawnościami.
Karta Praw Podstawowych UE stanowi fundament, na którym opierają się wszystkie działania unijne, zapewniając ochronę praw człowieka i wolności obywatelskich. Projekty muszą być zgodne z wartościami i poszczególnymi arykułami określonymi w KPP, co podkreśla ich znaczenie w promowaniu równości, godności i solidarności.
Aby w pełni odnieść się do KPP należy we wniosku wprowadzić informacje, jak na etapie realizacji wnioskodawca zamierza stosować i wdrażać poszczególne artykuły KPP.
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych (KPON) podkreśla konieczność zapewnienia pełnej dostępności projektów i ich efektów, dla osób z niepełnosprawnościami, promując ich aktywne uczestnictwo w społeczeństwie i eliminację wszelkich form dyskryminacji. Beneficjenci dotacji są zobowiązani do podejmowania działań, które przyczyniają się do realizacji celów KPON, tworząc bardziej inkluzywne i dostępne projekty.
Zakres wdrożenia KPON może być spójny z zasadą niedyskryminacji osób niepełnosprawnych w projekcie. Wskazane jest aby uwzględniał on również odniesienie do efektów ostatecznych projektu w postaci jego produktów i ich dostępności dla osób z dysfunkcjami i niepełnosprawnościami.
Podsumowanie
Zasady horyzontalne w perspektywie 2021-2027 stanowią nie tylko zobowiązania prawne, ale również okazję do przemyślanej i odpowiedzialnej realizacji projektów, które będą miały trwały, pozytywny wpływ na społeczeństwo i środowisko. Dla beneficjentów funduszy europejskich oznacza to konieczność głębszego zaangażowania w proces projektowania i realizacji swoich inicjatyw, aby nie tylko spełnić wymogi formalne, ale przede wszystkim, aby aktywnie przyczynić się do budowania lepszej przyszłości dla Europy.